Türkiye Cumhuriyeti’nin ekonomisinin gelişimini 1960 yılının sonlarından 1980 yılına kadar olan dönemde ki kalkınma planları çerçevesinde inceleyebiliriz. Kalkınma planlarının ortak dört tane özelliği vardır. A)Tüm yeniden düzenleme(reform) sözlerine karşın üretim yapısını veri almaları, B)Ekonominin her yıl belli bir hızla büyümesini temel amaç edinmeleri, C)Sanayileşmeye öncelik vermeleri, D)Belli bir uzun dönem stratejisinin bir parçası olmalarıdır.
Kalkınma planları kamu kesimi için EMREDİCİ, özel kesim için ise YOL GÖSTERİCİ nitelikte olduklarından, ekonomik gelişmeyi etkilemeleri de bu çerçevede sınırlı kalmak durumundadır.
Bilindiği gibi ekonomik planlar öngörülen zaman kesitine göre, uzun(10-20 yıl), orta(4-6 yıl) ve kısa(1-2 yıl) süreli olarak sınıflandırılır. Ülkemizde kalkınma planı denilince genellikle beş yıllık planlar anlaşılırsa da, bunların 1980’den önce hazırlanan dördü, uzun dönemli bir gelişme stratejisine göre hazırlandı. Her yıl hazırlanan yıllık programlarda kısa dönem uygulamasını sağlar. Kısaca kalkınma planları, yukarda sözü edilen zaman kesitlerinin tümüne ilişkin düzenlemeleri içermektedir. Ama plan dönemi giderek bozuldu, örneğin 1978’de başlatılması gereken IVKP, ekonomik bunalım ve siyasal belirsizlik nedeniyle bir yıl gecikmeli olarak uygulamaya konulabildi.
2018 yılında ilki açıklanan YEP(Yeni Ekonomik Program) ve ikincisi olan Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığınca hazırlanan 2021-2023 dönemlerini kapsayan OVP(Orta Vadeli Plan) onaylanarak Resmi Gazetede yayımlandı. Hedef programında, ekonominin yol haritasını çizen ve yeni bir ekonomik hikaye yazılan bu programda teknolojiyi ve rekabeti geliştiren stratejik reformlar, enflasyon ve cari dengede ki kırılganlıkları azaltacak, ülkemizi üretim ve yatırımda küresel bir cazibe merkezi haline getirecek, yenilikçi, yüksek katma değerli ve ihracata dayalı, insan odaklı ve kapsayıcı bir kalkınma modeli, istihdam, kalkınma hedefleri uygulacaktır.
Bu kısa süreli programda 2023 yılı sonun da BÜYÜME, ENFLASYON, İŞSİZLİK, CARİ DENGE/GSYH ORANI, BÜTÇE AÇIĞI/GSYH ORANI hakkında Yeni Dengeleme, Yeni Normal ve Yeni Ekonomide tahminler ne olacak bir fikir edinelim.
Yeni Dengelemede; Makro ekonomik denge ve Finansal istikrar bulunmaktadır.
Yeni Normalde; e-Hizmetlerin yaygınlaştırılması, Dijital çözüme hız kazandırılması, Yeni finansal çözümlerin üretilmesi ve Yeni çalışma modelleri oluşturulması.
Yeni ekonomide; Sürdürülebilir büyüme, Yenilikçi ve yüksek katma değerli üretim, Üretim ve ihracata dayalı büyüme ve Dijital ve platform ekonomisi.
BÜYÜME; Politika ve Tedbirler
Katma değerli ürünlerin üretim ve ihracatına odaklanma.
Kaynakların kalkınmayı ve cari dengeyi destekleyecek alanlara yönlendirilmesi.
Uluslararası yatırımların teşviki.
2020 %0,3 – 2021 %5,8 – 2022 %5 – 2023 %5
ENFLASYON; Politika ve Tedbirler
Kur geçişkenliğini azaltıcı tedbirler.
Yerlileşme programları.
TL bazlı alım garantili kontratlar.
Verimlilik artışı.
Mal ve hizmet piyasalarında rekabetin arttırılması ve tüketicilerin korunması.
2020 %10,50 – 2021 %8 – 2022 %6 – 2023 %4,9
İŞSİZLİK; Politika ve Tedbirler
İş ve yatırım ortamının iyileştirilmesi.
İş gücü piyasasının esnekleştirilmesi.
Sektör odaklı işbaşı eğitim programları.
1 milyon yazılımcı projesi.
2020 %13,8 – 2021 %12,9 – 2022 %11,8 – 2023 %10,9
CARİ DENGE/GSYH ORANI; Politika ve Tedbirler
Yerli üretimi destekleyen yatırım finansmanı.
Küresel tedarik zincirinde ki payın arttırılmasına yönelik politikalar.
Doğal gaz, petrol ve altın arama ve çıkarılması.
12 ay turizme geçiş.
e-İhracatın arttırılması.
Madenlerin yüksek katma değerli ürüne dönüştürülmesi.
2020 %-3,5 – 2021 %-1,9 – 2022 %-0,7 – 2023 %0,1
BÜTÇE AÇIĞI/GSYH ORANI; Politika ve Tedbirler
Kamu yatırım ve harcamalarının etkinliğini arttıracak programlar.
Teşvik ve destek sistemlerinin etkinleştirilmesi.
Kayıt dışı ekonomide dijital takip ve denetim.
DMO’nun merkezi satın alma rolünün genişletilmesi.
2020 %4,9 – 2021 %4,3 – 2022 %3,9 – 2023 %3,5
Cem ÖZVARDAR
İSTANBUL KÜLTÜR ÜNİVERSİTESİ
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
Uluslararası Ticaret ve Finansman Bölümü
Öğretim Görevlisi
29.11.2020
KAYNAKÇA:
TÜRKİYE EKONOMİSİ PROF. DR.YAKUP KEPENEK 30. BASIM EYLÜL-2017
İSTANBUL TİCARET GAZETESİ 02/EKİM/2020 SAYFA:8
RESMİ GAZETE OVP(2021-2023)’IN ONAYLANMASI HAKKINDA KARAR. KARAR SAYISI 3030
RESMİ GAZETE 29.09.2020 TARİH VE 31259 SAYI.