TÜRKİYE CUMHURİYETİ MERKEZ BANKASI DÖVİZ REZERVLERİN DE REKORU 2013 YILINDA ZİRVEYİ GÖREREK TARİHİNİN EN BÜYÜK REZERVİ OLAN 115,1 MİLYAR DOLAR İLE REKORA İMZA ATMIŞTIR. GEÇEN SENENİN SONUNDA BU REZERVLER 81,2 MİLYAR DOLARI BULUYORDU. BU SENE 15 MAYIS DA MERKEZ BANKASI TOPLAM DÖVİZ REZERVİNİ 84,4 MİLYAR DOLAR OLARAK AÇIKLADI. BRÜT DÖVİZ REZERVLERİ İSE 48,8 MİLYAR DOLAR OLARAK AÇIKLANDI. BUNUN 35,5 MİLYAR DOLARI ALTIN REZERVLERİNİ OLUŞTURMAKTADIR. BÖYLECE MERKEZ BANKASININ DÖVİZ REZERVLERİ 2,3 MİLYAR DOLAR GERİLEMİŞ OLDU. DTH’LAR GEÇEN HAFTAYA ORANLA 1,4 MİLYAR DOLAR ARTARAK 195,7 MİLYAR DOLARA YÜKSELMİŞ BULUNMAKTADIR. YUKARIDA Kİ RAKAMLARA BAKTIĞIMIZ DA ÜLKEMİZİN ASLINDA OLMASI GEREKEN BİR REKOR DAHA KIRIP ESKİ REKORU EGALE EDİP DÖVİZ REZERVLERİNİN EN AZ 130 MİLYAR DOLAR OLMASI TEMENNİYDİ.
24.05.2020 TARİHLİ VE 31136 SAYILI RESMİ GAZETEDE 2568 SAYILI CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİNİ BAYRAM SABAHI GÖRDÜĞÜMDE BSMV’NİN ORANININ DÖVİZ ALIMLARIN DA 5 (BEŞ) KATINA ÇIKARTILMASI BAYRAM SONRASINI NASIL BİR AKSİYON ALACAĞIMIZI HAYLİ DÜŞÜNDÜRECEĞE BENZİYOR.
%0,2 (BİNDE İKİ) OLAN KAMBİYO VERGİSİ %1(YÜZDE BİR)’E ÇIKARTILDI. 100.-USD.$ KENDİMİZ İÇİN ALIRKEN BUNUN 1.-USD.$’INIDA DEVLETE ALACAĞIZ. 1.000.-USD.$ ALIRKEN BUNUN 10.-USD.$ DEVLET İÇİN ALACAĞIZ. BUNA BİR SERMAYE KONTROLÜ ARACIDA DİYEBİLİRİZ. UZUN VADEDE SORUNLARI GİDERMEKTEN UZAK KALIP SADECE GÜNÜ KURTARACAKTIR.
YUKARIDA BAHSETTİĞİM BU İKİ KONU YAYIMLANDIĞI TARİHLERİ ARASIN DA 18.04.2020 TARİH İLE 20.05.2020 TARİHLERİ ARASINDA YAYIMLANAN KARARNAMELER İLE MEVCUT OLAN İTHAL KALEMLERİNİN BAZILARININ GÜMRÜK VERGİ ORANLARI ARTTIRIMI İLE YİNE BAZI İTHAL KALEMLERİNE GEÇİCİ SÜREDE İLAVE GÜMRÜK VERGİLERİ(İGV) GETİRİLMİŞ BULUNULMAKTADIR.
BUNUN İLK ETKİSİ MEVCUT ÜRÜNLERİN İTHALATINDA GÜMRÜK VERGİLERİNİN ARTTIRILMASI VEYA İLAVE GÜMRÜK VERGİSİ KOYULARAK İSTER HAMMADDE OLSUN İSTER NİHAİ ÜRÜN OLSUN MALİYETLERİ ARTTIRACAKTIR. YERLİ FİRMALARDA BU VERGİ ORANLARINA KARŞILIK ÜRÜNLERİNİN FİYATLARINI ARTTIRACAKLARDIR. BUFİYAT ARTIŞLARI DA ENFLASYONUN ARTMASINDA Kİ SEBEPLERDEN BİRİ OLACAKTIR. BU ÜRÜNLERİ ALAN NİHAİ TÜKETİCİLERE BU FİYAT ARTIŞLARI YANSIYACAKTIR. BU DURUMDA İMALATTA GİRDİ OLARAK KULLANDIKLARI İTHAL HAMMADDELERİNİN İTHALATINDA BİR ENSTRÜMANA İHTİYAÇLARI OLACAKTIR. ODA DAHİLDE İŞLEME REJİMİNDEN FAYDALANIP İTHALAT ESNASINDA OLUŞACAK VERGİ VE VERGİ TÜRLERİNİN TAMAMINI ŞARTLI MUAFİYET KAPSAMINDA İSTİSNA VE MUAF TUTULARAK İHRACATINI GERÇEKLEŞTİRMESİ OLACAKTIR. BURADA Kİ EN ÖENMLİ SORUN İMALATÇI VE İMALATÇI-İHRACATÇI FİRMALARIN İTHALATTA TEMİNAT OLARAK GÜMRÜK İDARELERİNE VERDİKLERİ TEMİNATI OLUŞTURURKEN TEMİNAT MEKTUBU VEYA NAKİTTE FİNANSMANA ERİŞİMDE YAŞANILAN SIKINTILAR VE FİNANSMAN MALİYETLERİN YÜKSEK OLMASIDIR. HAMMADDEDE DIŞA BAĞIMLI OLDUĞUMUZDAN Kİ EN ÖNEMLİ KALEM PETROL VE PETROL TÜREVLERİNDE %80’DEN FAZLA YURT DIŞINA BAĞIMLI OLDUĞUMUZDAN DOLAYI MUTLAKA İHRAÇ ÜRÜNLERİNİN GİRDİLERİ OLAN BU HAM MADDELERİ İTHAL ETMEK ZORUNDAYIZ.
BU YUKARDA BELİRTTİKLERİM HAMMADDE OLARAK. PEKİYİ YATIRIM MALLARINDA DURUM NASIL DERSEK. YATIRIM TEŞVİK BELGESİNE SAHİP OLAN YATIRIMCILAR MAKİNA VE TEÇHİZAT İTHALATINDA OLUŞAN GÜMRÜK VERGİSİNDEN MUAF OLMAKTADIRLAR. AMA İLAVE GÜMRÜK VERGİSİ(İGV)’DEN MUAF OLAMAMAKTADIRLAR. BUDA YENİ KOMPLE YATIRIM VEYA TEVSİİ YATIRIM YAPACAK OLAN YERLİ VE YABANCI SERMAYEYİ CİDDİ ANLAMDA ÜRKÜTMEKTEDİR. GÜMRÜKTE MAKİNA VE TEÇHİZATI OLAN FİRMALAR A İLAVE GÜMRÜK VERGİSİNİN ÜÇ KATI CEZANIN TAHAKKUK ETTİRİLDİĞİ SÖYLENMEKTEDİR. İLAVE GÜMRÜK VERGİLERİ BİR GÜMRÜK VERGİSİ DEĞİLDİR. YATIRIM TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA İTHAL ETTİKLERİ MAKİNA VE TEÇHİZATA GÜMRÜK VERGİSİ ÖDEMEYEN FİRMALARA SONRADAN İLAVE GÜMRÜK VERGİSİ OLARAK CEZALAR GELMEYE BAŞLADI. TİCARET BAKANLIĞI İLE SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI ARASINDA YAPILAN BU İTİRAZLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ SONUCUNDA VARILAN NİHAİ KARAR İSE BU İLAVE GÜMRÜK VERGİLERİNİN ÖDENMESİ ŞEKLİNDE OLDU. SEBEBİ İSE BELGELİ YATIRIMLAR GÜMRÜK VERGİSİNDEN MUAFİYET VE KDV’DEN İSTİSNANIN DIŞINDA BAŞKA VERGİSEL AVANTAJ SAĞLAMAMSI OLARAK DEĞERLENDİRİLDİ. BUNUN İLE İLGİLİ KAPSAM DIŞINDA OLMASINI SAĞLAMAK İÇİN YASAL DÜZENLEMELERİN BİR AN ÖNCE YAPILIP ÖZELLİKLE YABANCI SERMAYENİN ÜLKEMİZDEN KOPMAMASI İÇİN İLAVE GÜMRÜK VERGİLERİNİN DE GÜMRÜK VERGİSİ GİBİ MUAFİYET KAPSAMINA ALINMASI GEREKMEKTEDİR. ŞUAN CİDDİ ANLAMDA YABANCI SERMAYENİN DOĞRUDAN YATIRIM YAPMASINA ÜLKE EKONOMİSİ OLARAK MAKRO DÜZEYDE İHTİYACIMIZ BULUNMAKTADIR.
ASLINDA İLAVE GÜMRÜK VERGİLERİNİN Kİ İLERKİ SATIRLARIMDA ÜLKELERİN DIŞ TİCARET POLİTİKALRINI OLUŞTURURKEN KULALNDIKLARI AMAÇ VE ARAÇLARI ANLATIRKEN YAZACAĞIM. ŞİMDİLİK İLAVE GÜMRÜK VERGİLERİNİN YURT İÇİN DE ÜRETİM YAPAN FİRMALARIN MALİYET ARTIŞINDAN DOLAYI BU HAMMADDE VE NİHAİ ÜRÜNLERİN İTHALATINDAN VAZGEÇİP BUNLARIN YURT İÇİNDE DE ÜRETİLMESİNDE BULUNMALARINDA YERLİ SERMAYENİN BUNLARI ÜRETME YOLUNA GİDEREK TALEPLERİ KARŞILAMA İMKANIDA OLUŞMAKTADIR. BÖYLECE DÖVİZİN YURT DIŞINA GİTMESİNDE Kİ YOLLARDA KAPATILMIŞ OLACAĞINDAN DIŞ TİCARET AÇIĞI OLUMLU BİR ŞEKİLDE AZALACAKTIR. İŞTE BURDA YERLİ VE MİLLİ ÜRETİM DEVREYE GİRECEKTİR. AMA NE KADAR YERLİ VE MİLLİ OLACAK?
BİRDE BU İŞİN AKADEMİLK BOYUTUNA BAKACAK OLURSAK, ÜLKELER DIŞ TİCARET POLİTİKALARINI OLUŞTURURKEN , SAHİP OLDUĞU COĞRAFİ YAPISI, İKLİMİ, YERALTI VE YER ÜSTÜ KAYNAKLARI, JEOPOLİTİK DURUMU, SOSYO-EKONOMİK DURUMU BİR BİRİNDEN FARKLI OLDUĞUNDAN DOLAYI, BİR ÜLKENİN YER ALTI KAYNAKLARININ ZENGİN OLMASI DİĞER ÜLKENİN YER ALTI KAYNAKLARININ OLMAMASI VEYA AZ OLMASINDAN DOLAYI BİRİNDE OLAN DİĞER ÜLKEDE OLMAMAKTADIR. BUDA ÜLKELERİ BİR BİRLERİYLE DIŞ TİCARET YAPMASINA SEBEP OLMAKTADIR. ÖZELLİKLE HAMMADDEDE YURT DIŞINA BAĞIMLI OLAN ÜLKELER MUTLAK SURETLE ÜRETİM İÇİN BU HAMMADDEYE İTHALAT YOLUYLA ULAŞMAK ZORUNDADIR. DIŞ TİCARET POLİTİKALARINI OLUŞTURUKEN, YANİ GENEL EKONOMİ POLİTİKALARINI OLUŞTURURKEN BU POLİTİKALARIN AMAÇLARI İLE BU AMAÇLARA ULAŞMAK ÜZERE ARAÇLARINIDA BELİRLERLER. BU AMAÇLAR; DIŞ ÖDEME DENGESİZLİKLERİNİN GİDERİLMESİ, DIŞ REKABETTEN KORUNMA, EKONOMİK KALKINMA, EKONOMİNİN LİBERALLEŞTİRİLMESİ, İÇ EKONOMİK İSTİKRARIN SAĞLANMASI, PİYASA AKSAKLIKLARININ GİDERİLMESİ, HAZİNEYE GELİR SAĞLAMAK, SOSYAL VE SİYASİ NEDENLER, OTARŞİ, DIŞ PİYASALARDA MONOPOL GÜCÜNDEN YARARLANMA VE DIŞ POLİTİKA AMAÇLARI OLARAK SAYABİLİRİZ. BU AMAÇLARA ULAŞMAK İÇİN HANGİ ARAÇLARI KULLANIYORUZ DERSEK; GÜMRÜK TARİFELERİ, TARİFE DIŞI ENGELLER, İHRACATIN ÖZENDİRİLMESİ VE BAĞLI TİCARET OLARAK SAYABİLİRİZ.
ŞUAN UYGULANAN DIŞ TİCARET POLİTİKASINDA ÖNE ÇIKAN AMAÇ HAZİNEYE GELİR SAĞLAMAK VE ARAÇ OLARAK DA GÜMRÜK TARİFELERİ ÜZERİNDEN İLAVE GÜMRÜK VERGİLERİ İLE İTHALATIN KISILMASI VE DÖVİZ POZİSYONUN GÜÇLENDİRİLEREK MERKEZ BANKASI DÖVİZ REZERVLERİNİN ARTTIRILMASI ŞEKLİNDE DEĞERLENDİREBİLİRİZ.
BURA DA İKİ İKTİSATÇININ DEĞERLENDİRMELERİNİDE DİKKATE ALMAMIZ GEREKİYOR. ADAM SMİTH VE DAVİD RİCARDO. ADAM SMİTH MUTLAK ÜSTÜNLÜK VE DAVİD RİCARDO KARŞILAŞTIRMALI ÜSTÜNLÜKLER TEORİLERİNE GÖRE, RİCARDO’YA GÖRE MUTLAK ÜSTÜNLÜKLER TEORİSİ, KARŞILAŞTIRMALI ÜSTNLÜKLER TEORİSİNİN ÖZEL BİR DURUMUDUR. KARŞILAŞTIRMALI ÜSTÜNLÜĞÜN GERÇEKLEŞTİĞİ DURUMDA MUTLAK ÜSTÜNLÜK ZATEN VARDIR.
Saygılarımla,
İSTANBUL KÜLTÜR ÜNİVERSİTESİ
İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ
ULUSLAR ARASI TİCARET VE FİNANSMAN BÖLÜMÜ
Cem ÖZVARDAR
Öğretim Görevlisi
16.11.2020
KAYNAKÇA: RESMİ GAZETELER;
18.04.2020 KARARNAME SAYISI 2423
18.04.2020 KARARNAME SAYISI 2424
18.04.2020 KARARNAME SAYISI 2425
21.04.2020 KARARNAME SAYISI 2429
21.04.2020 KARARNAME SAYISI 2430
11.05.2020 KARARNAME SAYISI 2514
20.05.2020 KARARNAME SAYISI 2565
DÜNYA GAZETESİ.
ADAM SMİTH.
DAVİD RİCARDO.