TÜKETİCİ HUKUKUNDA MESAFELİ SÖZLEŞMELERDEN KAYNAKLANAN DAVALAR
Mesafeli sözleşme; satıcı veya sağlayıcı ile tüketicinin eş zamanlı fiziksel varlığı olmaksızın, mal veya hizmetlerin uzaktan pazarlanmasına yönelik olarak oluşturulmuş bir sistem çerçevesinde, taraflar arasında sözleşmenin kurulduğu ana kadar ve kurulduğu an da dahil olmak üzere uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle kurulan sözleşmeleri ifade eder.
Mesafeli sözleşmenin konusunu oluşturan mal veya hizmet değeri 2016 yılı için 3.480,00 TL’nin altında ise ‘’Tüketici Hakem Heyeti’’ görevlidir. (İl tüketici hakem heyeti görev sınırı 3.480,00 TL; İlçe Tüketici Hakem Heyeti görev sınırı 2.320,00 TL’dir.) Parasal sınırlar her yılın başlangıç tarihinde değişmektedir. Örneğin 2017 yılı için parasal sınırlar şöyledir:
- 2.400,00 TL altında olan başvurular, İlçe Tüketici Hakem Heyetlerine,
- 2.400,00 TL ile 3.610,00 TL arasındaki uyuşmazlıklarda, İl Tüketici Hakem Heyetlerine,
· 3.610,00 TL üzerinde olan uyuşmazlıklarda ise, Tüketici Mahkemeleri,
görevli olacaktır.
Mesafeli sözleşmeden kaynaklı olarak Tüketici mahkemesinde dava açacak olanlar, davalarını davalının, dava tarihindeki yerleşim yerinde bulunan Tüketici mahkemesinde davasını açmaları gerekmektedir. Ayrıca, tüketiciler bu davaları, 6502 sayılı kanun gereğince, kendi yerleşim yerlerinde de açabileceklerdir. Tüketici Hakem Heyetlerine başvuracak tüketiciler, kendi yerleşim yerinde bulunan Tüketici Hakem Heyetlerine veya işlemin yapıldığı yerdeki Tüketici Hakem Heyetlerine başvuruda bulunabileceklerdir.
İnternet Aracılığıyla Yapılan Alışverişlerde Tüketici Hakları
Yukarıda izahını yapmaya çalıştığımız mesafeli sözleşmeler, internet üzerinden yapılan alışveriş işlemlerini kapsamaktadır. İnternet üzerinden bir mal alınması halinde, mal satışında satıcı ve alıcı bir araya gelmemiş, alıcı malı fiziksel olarak, göremeden malın fotoğraflarına, videosuna bakarak kararını vermiştir. Bu nedenle de alıcıların yanıltılması, iradelerinin fesada uğratılması olasılığı bulunmaktadır.
Mesafeli sözleşmeler kapsamında aslında ortada sözleşme mevcuttur. Ancak; bu sözleşme, sözleşmenin tarafları bir araya gelmedikleri için ıslak imza ile imzalanmaz. Tüketici, sözleşme için hangi iletişim aracını kullanıyor ise o yolla sözleşme koşullarını onaylayıp, kabul etmekle sözleşme kurulmuş olur. Tüketicinin sözleşme koşullarını kabul edip siparişi onayladığı takdirde ödeme yükümlülüğü altına girdiğini kabul etmesi gerekmektedir. Bu hususun satıcı-sağlayacağı tarafından tüketiciye ön bilgilendirme şeklinde yapılması gerekir. Satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin siparişinin kendisine ulaştığı andan itibaren taahhüt edilen süre içerisinde edimini yerine getirir. Mal satışlarında bu süre her halükarda 30 günü geçemez. Satıcı veya sağlayıcının bu süre içerisinde edimini yerine getirmemesi durumunda tüketici sözleşmeyi feshedebilir. Tüketici, 14 gün içerisinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahiptir. Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin bu süre içinde satıcı veya sağlayıcıya yöneltmiş olması yeterlidir. Gerek ön bilgilendirmenin yapıldığını, gerek cayma hakkının tüketiciye hatırlatıldığını ispat yükü, satıcı-sağlayıcıya aittir.
Tüketicinin Sözleşmeden Cayma Hakkı
Mesafeli satışlarda tüketici, 14 gün içerisinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahiptir. Cayma hakkı süresi, hizmet ifasına ilişkin sözleşmelerde sözleşmenin kurulduğu gün; mal teslimine ilişkin sözleşmelerde ise tüketicinin malı teslim aldığı gün başlar. Cayma hakkının kullanılmasında tüketici, cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin cayma hakkı süresi dolmadan, yazılı olarak atıcı veya sağlayıcıya yöneltilmesi yeterlidir.
Satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin cayma hakkını kullandığına ilişkin bildirimin kendisine ulaştığı tarihten itibaren 14 gün içerisinde, varsa malın tüketiciye teslim masraflar da dahil olmak üzere tahsil edilen tüm ödemeleri iade etmekle yükümlüdür. Ayrıca cayma hakkının kullanımında satıcının iade için belirttiği taşıyıcı aracılığıyla malın geri gönderilmesi halinde, tüketici iadeye ilişkin masraflardan sorumlu tutulamaz.
Satıcı veya sağlatıcı malı kendisinin geri alacağına dair bir teklifte bulunmadıkça tüketici cayma hakkını kullandığına ilişkin bildirimi yönettiği tarihten itibaren 10 gün içinde malı, satıcı veya sağlayıcı ya da yetkilendirmiş olduğu kişiye geri göndermek zorundadır.
Tüketici cayma süresi içerisinde malı, işleyişine, teknik özelliklerine ve kullanım talimatlarına uygun bir şekilde kullandığı takdirde meydana gelen değişiklik ve bozulmalardan sorumlu değildir. Yani cayma hakkının kullanılabilmesi için malın ambalajının açılmamış olması gibi bir koşul mevcut değildir. Ancak ambalajı açılmakla içindeki verilere ulaşılabilmesi, verilerin kopyalanması ve o mal olmaksızın yararlanmanın söz konusu olabileceği haller saklıdır.
Av. Abdullah Fırat