Seçimin iki ana ittifakı Cumhur ve Millet İttifakı’nın kuruluşları 4-5 yıllık bir süreye tekabül etse de bu seçim sürecinde kurulan yeni ittifaklar ve gösterdikleri Cumhurbaşkanı adayları da 2023 seçimlerinin Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ne kadar farklı bir konumda olduğunu gösterdi.
Birkaç ay içinde Türk kamuoyu siyaseten o kadar çok veriyi takip edip, o kadar çok olaya şahit oldu ki, bu denli bir seçimin artık kolay kolay yaşanmayacağı tahmin ediliyor.
İLKLERİ YAŞADIK
2023 seçimleri ilklerin seçimi oldu. İttifakların kurulması ve ittifaklar arasındaki geçişler, her iki yapıya da tepki içinde bağımsız olarak ortaya çıkan ancak sonradan bir ittifak çatısı altına girenler, masadan kalkmalar, milletvekili listelerine gösterilen tepkiler, seçime 3 gün kala Cumhurbaşkanlığı adaylığından çekilme ve tarihimizde ilk kez yaşadığımız ikinci tur deneyimiyle birlikte izahı çok zor olan olaylar uzun süre hafızalardan silinmeyecek.
KIRILMA ANI OLARAK GÖRÜLDÜ
Türkiye’de yaşayan vatandaşların büyük bir çoğunluğu bu seçimleri sıradan bir seçim değil birçok kritik konuyla ilgili dönüm noktası ve kırılma anı olarak gördü. Muhalefet partilerin ve seçmeni 21 yıllık AK Parti iktidarının artık kendisini ve aynı zamanda ülkeyi de siyasi, sosyal ve ekonomik anlamda yorduğunu, dahası büyük krizler içine soktuğunu ifade ederek değişimden yana tercih yaptı. İktidardan yana seçmen ise istikrarı sürdürmek ve terör örgütleriyle ilişkilendirdiği muhalefetin ülke yönetiminde söz sahibi olmaması gerektiği fikrini sandığa yansıttı.
NELER OLDU?
14 Mayıs’ta Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili genel seçimleri, 28 Mayıs’ta ise sadece Cumhurbaşkanına karar vermek için sandığa giden seçmen, 10 yılların hızlandırılmış halini birkaç ay içinde yaşadı.
Seçimin öncesinde ve ikinci tura giden iki haftalık gibi kısa bir sürede bile yaşananlar, zaten siyasi etik açısından ağır eleştiriler alan politik hayatımıza kalan az bir güveni bile yok etmiş olabilir.
İTTİFAKLARIN KURULUŞU VE GELİŞİMİ
Seçimin iki başrolü Cumhur ve Millet İttifakı, 2018 halk oylamalarından bu yana birlikte hareket ediyor. MHP’nin AK Parti’nin yanında konumlanmasıyla birlikte kurulan Cumhur İttifakı’na karşı sadece CHP, İYİ Parti, Saadet ve Demokrat Parti’nin ortak olduğu Millet İttifakı bulunuyordu.
Millet İttifakı’na 2023 seçimleri öncesi yeni kurulan DEVA ve Gelecek Partisi de katıldı. Böylece Millet İttifakı seçimler öncesinde Altılı Masa olarak anılmaya başladı.
CUMHUR’UN ADAYI EN BAŞINDAN BELLİYDİ
Cumhur İttifakı’nın adayı en baştan beri mevcut Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dı. Ancak Millet İttifakı’nın adayı konusunda seçmeni epey sancılı bir süreç bekliyordu.
AYLARCA ADAYLIK TARTIŞMASI YAŞANDI
Altılı Masa olarak toplantılarını yapan Millet İttifakı, aylarca Erdoğan’ın karşısına çıkacak aday konusunda uzlaşı sağlayamadı. “Toplantılarda hiç aday konusunu konuşmadık” açıklaması Kılıçdaroğlu’nun adaylığının belli olmasıyla ortaya çıkan krizle birlikte tescillense de ortak adayın bu yüzyılın en önemli seçimine 45 gün kalana kadar konuşulmaması halen sonuçlanmamış bir tartışma konusu.
ÖZDAĞ’DAN MANSUR YAVAŞ ÇAĞRISI
Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ, “kazanacak aday” ve Türk milliyetçisi çizgisinde yer alan bir isim olarak gördüğü Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş’ı Cumhurbaşkanlığı için aday olmaya çağırdı.
MUHALEFETTE KILIÇDAROĞLU HUZURSUZLUĞU
Sosyal medyadan sesini duyurabilen ve Erdoğan yönetimine karşı olduklarını beyan eden önemli bir kitleyle birlikte Zafer Partililer ve ayrıca Muharrem İnce’nin kurduğu Memleket Partisi mensupları, CHP lideri Kılıçdaroğlu’nun “11 seçim kaybeden bir lider” olduğunu ve bu önemli seçimde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın karşısına çıkmaması gerektiğini savundular.
ERBAKAN’IN MANEVRASI
Öncesinde “Gençlerimiz AK Parti’yle ortak hareket ederseniz size oy vermeyiz dedi” şeklinde açıklama yapan Yeniden Refah Partisi Genel Başkanı Fatih Erbakan, AK Partili Binali Yıldırım’la yaptığı görüşmelerin ardından Cumhur İttifakı’na katılma kararı aldı.
AKŞENER’İN MASADAN KALKIŞI
CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun adaylığı artık sadece resmi bir açıklamaya kalınca İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener tarihi bir konuşmaya imza atarak masadan kalktığını açıkladı.
İMAMOĞLU İLE YAVAŞ FORMÜLÜ
Akşener’in hareketi gündemde bomba gibi patlayınca muhalefet bloğunda ciddi bir moral bozukluğu ve panik hali başlamıştı ancak Akşener’in Kılıçdaroğlu’nun adaylığını onaylayacağı şartların olduğu ortaya çıktı.
Bu şartlar çerçevesinde İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu ve ABB Başkanı Mansur Yavaş, Cumhurbaşkanı Yardımcılığı göreviyle birlikte kampanyada önemli bir rol üstlendiler ve Akşener Altılı Masa’ya geri dönmüş oldu.
MUHALEFETİN ELİNE GEÇEN HÜDAPAR VE HİZBULLAH KOZU
HÜDAPAR (Hür Dava Partisi), Cumhur İttifakı’na desteğini açıkladı ve sonrasında AK Parti listelerinden seçime gireceğini bildirdi. Bu Yeniden Refah Partisi gibi saf değiştirme hareketi olmasa da Hizbullah terör örgütü ile ilgili yaşanmışlıklar nedeniyle muhalefet tarafına ciddi bir koz olarak kaydedildi.
CHP LİSTELERİNE TEPKİ
Milletvekilleri listelerinin belli olmasıyla birlikte özellikle listesine en çok dışarıdan vekil alan CHP tartışmaların odağındaydı. DEVA ve Gelecek Partili milletvekili adayları, CHP listelerinden ilk sıralarda gösterilince muhalefet tarafında ciddi tepkiler yükseldi.
KILIÇDAROĞLU’NUN ADAYLIĞI BENİMSENDİ
Milletvekili listelerine itirazlar olsa da Altılı Masa içinde Cumhurbaşkanı Adayı olarak en uygun kişinin CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun olduğu kamuoyu tarafından benimsendi.
İNCE VE ÖZDAĞ ALTERNATİF YARATTILAR
CHP lideri Kılıçdaroğlu’nu tüm kampanyasının merkezine alarak iktidardan çok Kılıçdaroğlu’na yüklenen Memleket Partisi Genel Başkanı Muharrem İnce 2018 seçimlerinden bu yana dile getirdiği 2023 Cumhurbaşkanı Adaylığını çoktan ilan etmişti.
Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ ise hem Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın hem de CHP lideri Kılıçdaroğlu’nun Atatürk ve Milliyetçilik çizgisinden uzak olduğunu dile getirerek, seçmenin karşısına yeni bir aday çıkarma çalışmalarını sürdürdü.
İNCE İLE ÖZDAĞ’IN KISA BİRLİKTELİĞİ
Muharrem İnce ve Ümit Özdağ kısa süreli temaslarda bulundular ancak Özdağ’ın Mansur Yavaş ısrarına Muharrem İnce tepki gösterince görüşmeler sona erdi.
ATA İTTİFAKI SAHNEDE
Seçimlere kısa bir süre kala ATA İttifakı adı altında Zafer Partisi, Adalet Partisi, Ülkem Partisi, Doğru Parti ve Türkiye İttifakı Partisi bir araya geldiler.
OĞAN’IN ADAYLIĞI
MHP Iğdır Eski Milletvekili Sinan Oğan, ATA İttifakı tarafından Cumhurbaşkanı Adayı olarak gösterildi.
PROPAGANDA SAVAŞI BAŞLADI
AK Parti Millet İttifakı’nı dışarıdan desteklediği gerekçesiyle HDP’yi Altılı Masa’nın 7. Ayağı olarak tanımladı ve propagandasını “terörün desteklediği Millet İttifakı” söylemleri çerçevesinde kurdu.
Millet İttifakı’nın ise birinci sırasının ‘ekonomi’ olduğu uzun bir sorunlar listesi vardı. Millet İttifakı, AK Parti iktidarının 21 yılda ülkenin büyük sorunlarına çözüm üretmediği konusunda eleştirdi.
MUHALEFETTE ZENGİN KADRO
CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’yla birlikte Altılı Masa bileşeni partilerin genel başkanları ve İBB Başkanı İmamoğlu ile ABB Başkanı Yavaş, mitinglerde sahne aldılar. Ayrı ayrı seçmen profillerine hitap eden liderler CHP lideri Kılıçdaroğlu’na oy istedi.
AK PARTİ’DE GENİŞ BÜTÇE İMKANI
AK Parti’de de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli ile birlikte mevcut kabine bakanları ayrı ayrı bölgelerde sahne alarak seçim kampanyasını yürüttüler. AK Parti’de de dev kadro vardı ancak özellikle bakanların da aday olmasıyla birlikte geniş bütçe imkanı kampanya sürecinde etkili oldu.
4. İTTİFAKTAN KILIÇDAROĞLU’NA DESTEK
HDP VE Türkiye İşçi Partisi’nin başını çektiği Emek ve Özgürlük İttifakı, CHP lideri Kılıçdaroğlu’na desteğini açıkladı.
KASET KUMPASI
Memleket Partisi Genel Başkanı Muharrem İnce kaset kumpasıyla birlikte kısa süreli bir rahatsızlık da geçirerek adeta çöktü ve seçime 3 gün kala basın açıklaması yaparak adaylıktan çekildi. Böylece Türkiye yine bir ilk yaşadı ve ilk kez bir aday hem de Cumhurbaşkanı adayı seçime 3 gün kala adaylıktan çekildi.
14 MAYIS...
14 Mayıs seçim günü geldi. Anadolu Ajansı ile birlikte önceki seçimde yaşananlara benzer görüntüler ortaya çıktı. Yüzde 59 ile başlayan Cumhurbaşkanı Erdoğan yüzde 49’a geriledi ve Kılıçdaroğlu da yüzde 44’te kaldı. Seçim ikinci tura kaldı ancak Sinan Oğan’ın aldığı yüzde 5 oy ile seçimde belirleyici olması tarihe önemli bir not olarak düştü.
YABANCI SEÇMENİN BELİRLEYİCİLİĞİ
64 Milyon seçmenin içinde oy kullanan yabancı sayısı ise 1 milyon 326 bin 496 kişi oldu. Bu oy miktarı sandıkta yüzde 2’lik bir orana denk geldi. Bu oranlar ile birlikte yabancı seçmenlerin seçimin kaderine etki ettiği tahmin edildi.
İKİ TUR ARASI BİR ÖMÜR...
14 Mayıs ile 28 Mayıs arasındaki iki hafta adeta bir ömre bedel oldu. Yüzde 5’in üzerinde oy alan Sinan Oğan’ın, seçimin parlayan yıldızı olarak iki ittifak arasında yapacağı tercih merak konusuydu.
Kılıçdaroğlu ile Özdağ Zafer Partisi Genel Merkezi’nde bir görüşme yaptıkları sırada Kılıçdaroğlu Oğan’la da görüşecek mi soruları sorulmaya başlamışken Oğan’ın Dolmabahçe’de Cumhurbaşkanı Erdoğan’la görüştüğü haberi geldi. Ve Oğan’ın o gün rahatsız olduğu ifade edilmişti.
OĞAN CUMHUR’A, ÖZDAĞ MİLLET’E...
Sinan Oğan tercihini Cumhurbaşkanı Erdoğan’a destekten yana kullanırken, Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ seçim sürecinin başından itibaren yaptığı söylemlerinde bir değişikliğe gitmedi ve bir mutabakat üzerinden anlaşma sağlayarak Kılıçdaroğlu’na desteğini açıkladı.
ESKİ ÜLKÜCÜLER DE ‘KILIÇDAROĞLU’ DEDİ
Özellikle Özdağ’ın Kılıçdaroğlu’nun yanında yer almasının ardından eski Ülkü Ocakları başkanları, ülkücü vakıf ve dernekler birer birer Kılıçdaroğlu’na destek açıklaması yaptı.
KILIÇDAROĞLU’NA AMBARGO
CHP lideri Kılıçdaroğlu’nun seçim önceki son gün yapacağı propagandaya BTK’dan engel geldi. Kılıçdaroğlu, yurttaşlara SMS göndermek istediğini ancak BTK tarafından engellendiğini söyleyerek bir video çekip sosyal medya hesabındna yayınladı. “Kılıçdaroğlu bu videoyu her platformda herkese yollayın” dedi.
VE SONUÇ…
Cumhur İttifakı adayı Recep Tayyip Erdoğan, Millet İttifakı adayı Kemal Kılıçdaroğlu ve Ata İttifakı adayı Sinan Oğan arasındaki ilk tur seçiminde oy çokluğu sağlanamamıştı. İkinci tura kalan seçim Erdoğan ve Kılıçdaroğlu arasında kıyasıya geçti. İlk tur yüzde 90 olan katılım oranı bu seçimde yüzde 84,21 ile düşüş kaydetti. Kılıçdaroğlu’nun yüzde 47,97 oy oranı aldığı seçimi, Erdoğan yüzde 52,03 oy alarak 22. dönem cumhurbaşkanı oldu
